Lời mở đầu
Một trong những câu hỏi cơ bản về Cardano mà mọi người dùng mới đều thắc mắc đó là “Tại sao Stake ADA không khóa tài sản”, “ADA mới chuyển về ví có cần đăng ký stake lại”.
Câu trả lời là, không! Hoàn toàn không!
Cơ chế stake ADA trên mạng lưới của Cardano hoàn toàn không khóa tài sản. Người dùng có toàn quyền sử dụng tài sản trong ví của mình mọi lúc mọi nơi mà họ muốn.
Điều này rất trái với lẽ thường ngoài đời thực khi chúng ta đi gửi tiền ở Bank hoặc các dịch vụ staking hay farming trong Defi khi người dùng phải gửi tài sản của họ vào
Trong bài viết này chúng ta sẽ khám phá cơ chế đặc biệt này của Cardano.
Note: Để hiểu rõ hơn người dùng mới cần có kiến thức cơ bản về “địa chỉ Cardano”. Bạn đọc có thể tham khảo trong bài viết này và tài liệu của Cardano hoặc tác giả sẽ tóm tắt ngắn gọn bên dưới.
Địa chỉ Cardano.
Công nghệ blockchain xây dựng dựa trên sự phi tập trung và trung gian giao tiếp giữa blockchain với người dùng chính là địa chỉ. Cách thiết kế địa chỉ của 1 blockchain nền tảng là rất quan trọng và nó cũng quyết định rất lớn tới khả năng phát triển của blockchain đó trong tương lai.
Khi Cardano bước vào kỷ nguyên Shelley với sự ra đời của hệ thông Staking pool, cấu trúc địa chỉ của Cardano cũng thay đổi từ địa chỉ Byron sang địa chỉ Shelley.
Địa chỉ Shelley chính là loại địa chỉ mà người dùng hiện tại dùng để stake ADA vào mạng lưới Cardano. Địa chỉ Shelley phân ra làm 2 loại là địa chỉ thanh toán và địa chỉ stake
Cấu trúc 1 địa chỉ thanh toán bao gồm 2 phần kết hợp với nhau:
– Thành phần chứa thông tin về thanh toán (payment credential)
– Thành phần chứa thông tin về ủy thác (Stake Address Reference).
Trong thiết kế của địa chỉ Shelley thì địa chỉ thanh toán sẽ được dùng để nhận và gửi tài sản. Địa chỉ stake chỉ được dùng để ghi nhận các thông tin liên quan về tài sản ủy thác ADA vào mạng lưới Cardano của chủ sở hữu tài sản.
Cả phần ủy quyền và payment đều được băm mã hóa từ private key có nghĩa là chúng đều chứa thông tin chủ sở hữu gốc giống nhau.
Nếu phân tích 1 địa chỉ thanh toán thông thường qua explorer Cardanoscan.io ta sẽ thấy như sau.
Địa chỉ thanh toán Shelley được kết hợp bởi phần payment và stake
Tại sao stake ADA không khóa tài sản?
Như phần trên chúng ta đã nắm được các thông tin cơ bản về địa chỉ Shelley như payment address, stake address, payment credential, stake credential, stake address reference
Sau đây sẽ khám phá mối tương quan giữa các thành phần đó để thấy được tại sao stake ADA không khóa tài sản.
Mối tương quan trong cấu trúc địa chỉ Shelley
Theo hình bên trên ta có thể thấy được mối tương quan trong cấu trúc địa chỉ Shelley.
- Stake address refence sẽ chứa các thông tin về số lượng tài sản trong địa chỉ thanh toán và lưu thông tin này vào phần “By value”
- Value sẽ là tham chiếu để ghi nhận trong stake credential
- Khi 1 ví ủy thác vào stake pool thì pool sẽ ghi nhận thông tin về tài sản từ stake address.
- Hệ thống stake toàn mạng lưới Cardano sẽ chỉ tham chiếu các thông tin trong stake address của mỗi địa chỉ được tạo ra.
- Các thông tin sẽ được cập nhật qua mỗi lần snapshot.
Như vậy ta có thể thấy ADA luôn luôn được chứa trong địa chỉ payment, hệ thống sẽ chỉ tham chiếu các thông tin từ địa chỉ đó. Do đó, người dùng toàn quyền sử dụng ADA trong ví của mình mọi lúc, mọi nơi.
Để làm được điều này thì điểm cốt lõi chính là payment address và stake address đều được băm mã hóa từ public và private key.
Sơ đồ dưới đây sẽ giải thích rõ hơn về mặt kỹ thuật trong thiết kế của cơ chế stake ADA.
Mối tương quan giữa địa chỉ và stake pool
- Để stake ADA thì mọi người dùng đều phải đăng ký ủy thác cho 1 pool cụ thể.
- Khi 1 ví đăng ký ủy thác vào 1 pool thì mọi thành phần trong 1 pool sẽ chỉ được đăng ký staking verifying key.
- Hiểu đơn giản ta có thể coi Staking key là stake address và như ta đều biết stake address không có chức năng nhận gửi. Nó chỉ chứa thông tin về chủ sở hữu tài sản chứ không có quyền thay đổi tài sản.
- Cuối cùng, chúng ta đều thấy stake pool hay hệ thống Cardano hoàn toàn không có quyền tác động trực tiếp tới ADA nằm trong ví của người dùng.
Lời kết
Như vậy ta có thể thấy được sự đồng nhất, tính khoa học trong thiết kế địa chỉ Shelley, hệ thống stake và điều quan trọng là stake ADA không khóa tài sản.
Trên thực tế địa chỉ Cardano phức tạp hơn rất nhiều những gì trình bày ở trên, nó thể hiện thiết kế mang tính tầm nhìn cho cả 1 hệ sinh thái khổng lồ trong tương lai.
Hy vọng mọi người dùng Cardano đều có thể hiểu được giá trị và sự an toàn khi stake ADA vào hệ thống mạng lưới của blockchain Cardano.
Nguồn: Tại sao stake ADA không khóa coin ? - Cardano Library